پیشنهاد فعالیت ادبی
هدایة:
شواهد نشان می دهد در طول تاریخ به أدباء شیعه بی توجهی زیادی شده. افراد هم مذهب از یک سو و مخالفین از سوی دیگر. در مذهب تشیع هر چند افراد کار کشته در ادبیات کم نیست ولی این که کسی مستقلا تألیف داشته باشد و عمر خود را صرف این راه کند کم هستند، لذا اگر هم کسی وقت خود را صرف ادبیات می کرد خیلی مورد توجه قرار نمی گرفت. و مخالفین هر چند افرادی که کار کرده باشند و دقت به کار برده باشند زیاد هستند ولی بیشتر اوقات تعصبات مذهبی باعث شده که روی میراث ادبی شیعه کاری انجام نشود.
یکی از کسانی که در این بین بیشترین تأثیر را در ادبیات گذاشته است، نجم الأئمه شیخ رضی اعلی الله مقامه است. ایشان هم از جهت تحلیل و هم از جهت استعمال قدرت فوق العاده ای دارند که باعث شده ایشان را نجم الأئمه نام گذاری کنند. ولی مع الأسف دو کتاب شرح شافیه و شرح کافیه ایشان هنوز هم به درستی مورد تحقیق قرار نگرفته است. هر چند جدیدا کسانی کارهایی را انجام داده اند ولی باز هم از سوی شیعه برای ایشان کاری انجام نشده.
به هر حال یکی از کار های مفیدی که میتواند هم تراث شیعه را زنده کند و هم به ادبیات خدمتی کرده باشد این است که دو کتاب شیخ زنده شود. یک راه مرسوم این است که این دو کتاب تحقیق خوب و چاپ خوب شود. هر چند برخی کارهایی کرده اند ولی باز هم کافی نیست. و یک کار این است که کسی به این کتاب شرحی بزند. و یکی از این راه ها این است که شروحی که دیگران بر کلام شیخ دارند که به صورت متفرقه در کلمات نحاة و در لابلای کتب آمده است جمع آوری شده و چاپ شود.
از کسانی که خیلی ناظر به شیخ رضی است می توان لقانی را نام برد. هر چند حاشیه ایشان بر الفیه در دسترس اینجانب نیست ولی با نقل های مختصری که در حاشیه شیخ یس بر التصریح شده کاملا مشهود است که ایشان تعلیقه بر کلمات شیخ می نویسند.
نمونه:
(البحث فی کون أل موصولا اسمیا)
قال اللقانی:
قال الرضی: «کان حقّ الإعراب أن یکون على الموصول، کما نذکره، فلما کانت اللام الاسمیة فی صورة اللام الحرفیة، نقل اعرابها إلى صلتها عاریة، کما فی (إلّا) الکائنة بمعنى (غیر)»[1]، انتهى.
وأقول: یشکل على ذلک أن أل اسم مرکب یشبه مبنی الأصل وهو مع ذلک معرب وأن صلتها اسم مرکب لم یشبه مبنی الأصل وهو مع ذلک غیر معرب، ولا مخلص من ذلک إلا بأن یدعى أن اللام نزلت مع الوصف منزلة الکلمة الواحدة، فکأن المجموع اسم واحد معرب بحسب العوامل.
وفی الرضی إشارة إلیه، قال: «إن أصل: الضارب و المضروب: الضرب و الضرب، فکرهوا دخول اللام الاسمیة المشابهة للحرفیة لفظا و معنى، على صورة الفعل، أمّا لفظا، فظاهر، و أمّا معنى، فلصیرورة اللام مع ما دخلت علیه، معرفة، کالحرفیة مع ما تدخل علیه؛ فصیّروا الفعل فی صورة الاسم: الفعل المبنی للفاعل فی صورة اسم الفاعل، و المبنی للمجهول فی صورة اسم المفعول، لأن المعنیین متقاربان، إذ معنى زید ضارب، زید ضرب أو یضرب، و زید مضروب: زید ضرب أو یضرب[2]»[3].
و مثل این حواشی متفرق زیاد است که اگر جمع آوری شود کار نافعی خواهد بود.